Sibirya'nin En Eski Insanlari!!!

Hergun evrimsel biyoloji, insan evrimi, paleontoloji, jeoloji, ekoloji ve zooloji hakkinda onlarca makale yayinlaniyor. Insan hangi birini okuyacagini sasiriyor. Zaman yetersiz. Ben yine de kendi alanimla yani insan evrimi ile ilgili olanlarini elden geldigince konu edinmeye calisiyorum. Bununla bilrikte sag tarafta takip ettigim blog listesindeki arkadaslarim da diger konularla ilgili yaziyorlar. Firsatiniz oldukca onlari da takip etmenizi oneriyorum. 
Simdi hakkinda yazacagim makale ise Journal of Human Evolution dergisinin son sayisinda Siberya'da kesfedilen ve direk oalrak en eski insan kalintisi olarak duyurulan talus kemigi, yani insana ait asik kemigi. 
Bilindigi uzere Sibirya, Kuzey Afrika'ya goc eden modern insanin goc yolu uzerinde. Kuzey ve Guney Amerika'ya goc eden insanlarin Asya'dan Sibirya uzerinden hareket ederek goclerini gerceklestirdiler. Bu nedenle Sibirya erken modern insanin dagilimi acisindan onemli bir bolge.
Sibirya'da 7 tane onemli paleolitik yani tascagi lokalitesi biliniyor. 
1-Dogu Sibirya; Malta'da iki adet cocuk mezari
2-Yenisei nehrinin depozitlerinde bulunan Afontova Gora lokalitesinden on kafa kemigi, Listvenka lokalitesinden bir altcene.
3-Bati Sibirya'nin guneyinde Altay Ovasinda aluviyal depozitlerden bir alt cene kemigi
4-5-6- Altay Daglarinda Denisova magarasindan tabaka 22 ve 12'den iki dis ve Okladnikov Magarasindan kalca kemigi
7- Logovo Gieny Magarasindan bir dis.
Morfolojik olarak bu buluntularin hepsi modern insan yani Homo sapiens sapiense ait. Sadece Denisova ve Okladnikov magaralarindan kesfedilen disler ilk calismada Neanderthal olarak tanimlanmisti ancak daha sonra Homo sapiense ait oldugu anlasildi. Bununla bilrikte, Neanderthal DNA dizilimleri cozuldukten sonra Okladnikov magarasindan bulunan bir uzun kemik parcasinin buyuk bir ihtimalle bir Neanderthal'e ait olacagi da ortaya cikti. 
Yayin gerek basliginde gerekse de iceriginde surekli olarak "direct dating" vurgusunun yapilmasi kullanilan tarihlendirme tekniginden kaynaklaniyor. Arastirmacilar Accelerator Mass Spectrometry (AMS) radiokarbon tarihlendirme metodunu kullanarak hata payini en dusuk seviyeye indiriyorlar. Bu nedenle elde edilen tarih buyuk bir olasilikla gercek zaman araligini yansitiyor. Buna ragmen sadece iki insan kalintisi barindiran paleolitik lokalitesi bu yontem ile tarihlendirilebilmis. Malta iskeletleri 160 bin yil arti-eksi yanilma payi ile 19,880 yil oncesine atfedilirken, Okladnikov Magarasi arti-eksi 180 yil yanilma payi ile 24,260 yil oncesine tarihlendiriliyor. Okladnikov Magarasindan bulunan iki insan kalintisi (genc-eriskin ust kol kemigi-humerus) arti-eksi 760 yil yanilma payi ile 34,190 yil oncesine tarihlendirilmis. 
Makalenin gercek konusunu olusturan Bati Sibirya Ovasin'da Irtysh Nehri'nin alt kolunda Baigara bolgesinde 2000 yilinin Eylul ayinda kesfedilen talus (asik kemigi) kemigidir. Ilginc nokta bu talus kemigi iel birlitke hayvan kemigi kalintilarina da rastlanirken hicbir tas alete rastlanmamis. Talus kemigi parcali yani butun olmadigi icin yapilan morfometrtik olcumler yaklasik degerlerde verilmis. Arizona State University AMS laboratuarinda (Tucson, AZ) AMS C14 radiokarbon yontemi ile yapilan direct dating sonucu lokalite arti-eksi 1 yil yanilma payi ile 45,000 yil oncesine tarihlendirilmis. 
Baigara lokalitesidnen bulunan bu talus kemigi Levant bolgesinde Skhul IV (Israil) lokalitesinden bulunmus olan ornek ile benzesiyor ve bu ornek Homo sapiens sapiense ait. Arastirmacilar 45,000 yasindaki bu talus kemiginin bir modern sapiense ait oldugunda hemfikirler. 
Talus kemigi ile birlikte kesfedilen hayvan kalintilari arasinda tuylu mamut, buyuk boyutlu at, geyik, tuylu gergedan, kucuk boyutlu at, musk okuzu, bozkir antilobu ve dev geyik gibi 2824 hayvan kemigi toplanmis. Faunal icerik acik ve yari-acik bir cevresel ortami isaret ediyor. Ozellikle tuylu mamut, tuylu gergedan, dev geyik ve at gibi turler acik alan ortamlarinin kaniti. Ayrica tuylu mamut ve tuylu gergadanin bulunmasi ise serin bir iklimi gosteriyor. 
Baigara buluntusunun diger bir onemi ise bolgede kesfedilmis en eski kalinti olmasi. Talus kemiginin butun olmamasi aslinda akillarda neden Naeanderthal'e ait degil sorusunu uyandiriyor. eger bir Neanderthal insanina ait olsa Sibirya'da kesfedilmis en eski tur olacak. Ancak bu magarada hic tas alet bulunmamasi tanimalamayi zorlastiriyor. Nenaderthaller cogunlukla Mousterien tas alet teknolojisinin ureticileri ve kullanicilari, eger herhangi bir tas alet bulunmus olsaydi, bu talus kemiginin modern insana mi yoksa Neanderthal insanina mi ait oldugunun anlasilmasi daha kolay olurdu. 
Buluntunun baska bir onemi ise Sibirya'nin sadece bir goc yolu olarak dusunulmesiydi, Ben de yazinin basinda Sibirya'nin Kuzey ve Guney Amerika'ya goc eden gruplarin yolu uzerinde oldugunu yazdim, ancak yaklasik 45,000 yasindaki bu buluntu Sibirya'nin salt bir goc yolu degil ayrica prehistorik insanlarin basarili bir bicimde yerlesim alani olarak kullandigi arkeolojik bir alan oldugunu gosteriyor. 


Daha fazla bilgi icin: The Oldest directly-dated human remains in Siberia; AMS C14 age of Talus bone from the Baigara locality, West Siberian Plain
Journal of Human Evolution 57 (2009) 91-95
doi:10.1016/j.jhevol.2009.04.003