TÜBİTAK'TAN ÇEVİRİ YANILTMACASI

Uzun bir aradan sonra merhaba değerli okuyucular. İlginç ancak bir çoğumuzu -maalesef- artık şaşırtmayacak bir konu hakkında yazıyorum. Geçenlerde değerli arkadaşım biyolog Dr. Hakan Gür banaTÜBİTAK tarafından basılmış bir kitaptan bahsetti. "Doğru Bildiğimiz Bilimsel Yanılgılar" adlı popüler bilim yazarları tarafından düzenlenmiş bu kitap çoğunlukla doğru bilinen ancak bilimsel olarak yanlışlanmış kimi önemli skandalları özetliyor. Ancak kitabı daha ilginç kılan ise insan evrimi hakkındaki bölümü. "İnsan kuyruksuz maymundan evrimleşmiştir" adlı bölümde anlatılan ise bizim doğru olarak bildiğimiz "insanlar ve şempanzelerin ortak bir atadan evrimleşmiş" gerçeğinin bilim insanları tarafından reddedilmiş olması. Kitabın TÜBİTAK baskısı Türkçe çevirisinde aynen şu şekilde yazıyor: "Parçalar eksik olsa da bilim insanları şempanzelerle insanların ortak bir atadan geldiği görüşünü reddeder. Fosillerden anladığımız şey açık: Hayvanat bahçesindeki şempanze ile bir akrabalığımız yok." (Sayfa 79). Bu satırları okuyunca haliyle hangi bilginin skandal olduğu hakkında şaşırdım.  Kitabın orjinaline ulaştım ve Türkçe çevirisi ile karşılatırdım.

Orjinal ve Türkçe çevrisine ait kapaklar

Hızlı bir karşılaştırma:

Orjinal metin: “While it is true we share a common animal ancestor, scientist now believe humans and apes took very different paths”

Türkçe çevirisi: "Ancak bugün bilim insanları insanlar ile kuyruksuz maymunların çok farklı yollar izlediğine inanır." (İnsan ve kuyruksuz maymunların ortak hayvan bir atadan evrimleştiği kısmı sansürlenmiş.)

Başka bir sansür, orijinal metin: A chimp’s brain and skull size, “while similar to that of our more recent extinct relatives”, is still quarter of the size of today’s human head. 

Türkçe çeviri: Bir şempanzenin beyni ve kafatasının büyüklüğü, insanın kafatasının çeyreği kadardır. (orijinal metindeki tırnak içinde bulunan "yokolmuş yakın akrabalarımıza benzese de" kısmı sansürlenmiş.)

Başka bir sansür,  orijinal metin: Our larger brain size gave us a distinct “evolutionary” advantage, allowing for more complex language skills and complicated cultural systems. 

Türkçe çevirisinde tırnak içindeki "evrimsel" kelimesi sansürlenmiş. 

Başka bir sansür: Meanwhile, chimpanzees "evolved" to survive in the African Congo…(yine Türkçe çevirisinde "evrimleşmiş" kısmı sansürlenmiş)

Son olarak ve sansürün de ötesinde artık çeviri sahtekarlığı olarak sınıflandırabileciğimiz örnek:

Orijinal metin: "The puzzle is incomplete, but scientists agree that our direct evolutionary line does not lead back to chimpanzees. Instead, humans and chimps share a common ancestor tracing back 5 million to 8 million years ago. One lineage developed directly into ape like chimpanzees and gorillas, while the other lineage evolved into early human ancestors called hominids. Our direct human ancestors, Homo habilis and Homo erectus, first hit the scene 2 million years ago. From that point, humans spread throughout the world, migrating to Europe and later Australia and the Americas. We don't know the number of hominid species that existed, or our relationship with them, but the fossils speak loudly: The chimp at the zoo is not your great-great-great grandad."

Türkçe çeviri: "Parçalar eksik olsa da bilim insanları şempanzelerle insanların ortak bir atadan geldiği görüşünü reddeder. Fosillerden anladığımız şey açık: Hayvanat bahçesindeki şempanze ile bir akrabalığımız yok." (Geri kalan kısımlar tümden sansürlenmiş).

Yukardaki son orjinal metinin Türkçe sansürsüz çevirisi: "Bulmacanın parçaları eksik, ancak bilim insanları evrimsel olarak şempanzelerden evrimleşmediğimizi kabul ediyorlar. Buna karşın, insanlar ve şempanzeler 5 ile 8 milyon yılları arasında yaşamış ortak bir atayı paylaşıyorlar. Soyun biri kuyruksuz maymun benzeri şempanze ve gorillere dönüşürken diğer soy hominid olarak bilinen erken insan atalarına evrimleşmiştir. Bizim direk atalarımız, Homo habilis ve Homo erectus, ilk kez 2 milyon yıl önce sahneye çıkmışlardır. O günden itibaren insanlar bütün dünyaya yayılmışlardır, Avrupa'ya ve ardından Avusturalya ve Amerika'ya göç etmişlerdir. Geçmişte kaç hominid türü yaşadığını bimiyoruz, ya da onlarla olan akrabalığımızı, ancak fosiller gerçeği gösteriyor: Hayvanat bahçesindeki şempanze senin büyük-büyük-büyük deden değil!"

Okuduğunuz ve anladığınız gibi kitabın orjinali ile Türkçe çevirisi çok farklı. Orjinalinde insanların şempanzeden evrimleştiği bilgisinin bilimsel çalışmalar sonucu keşfedilen fosil buluntular sayesinde yanlışlandığı, ve bu fosil buluntuların insanlar ve şempanzelerin 5 ile 8 milyon yıllar arasında yaşamış ortak bir atadan  iki ayrı soya ayrılarak evrimleştiği bilgisini doğruladığı belirtiliyor. Oysa TÜBİTAK tarafından basılan ve İlhami Gümüş tarafından çevrilen kitabın bu bölümü bilinçli akademik yanıltma, intihal ve çarpıtma kapsamına girmektedir. Beğenmiyorsanız kitabı hiç çevirmeyin, gerçeği sansürlemek ya da kendi isteğinize göre biçimlendirmek bir çeşit intihaldir.  Türkiye'nin ulusal bilim ve teknoloji kurumunun böyle bir probleme ev sahipliği yapması da etik sorunların artık kurumsal boyuta vardığı ve meşrulaştığını göstermektedir. Gerisini artık siz düşünün. 

Kitabın orjinaline burdan ulaşabilirsiniz, Kindle versiyonu var. 

Bu kitabın yaptıgı çeviri sahtekarlığı ve evrım karşıtlığı hakkında benzer içerikli bir yazı daha önce Pedral Türkoğlu tarafından Evrim Agacı sayfasında yayınlanmış. Ben görmemiştim,  Evrim Agacı benım yazıyı da o yazıya ekledi. Burdan ulaşabilirsiniz. 

Selamlar sevgiler,

Ferhat